ขนคุด หรือ Keratosis Pilaris คือ สภาวะผิวหนังเกิดการอุดตันในรูขุมขน เส้นขนในบริเวณนั้นไม่สามารถขึ้นมาบนชั้นผิวหนังได้ตามปกติ

ผิวจึงดูไม่เรียบ มีตุ่มนูน หรือตุ่มแดงขึ้นมาจากรูขุมขน สัมผัสแล้วสากมือ สามารถเกิดขึ้นได้ในบริเวรที่มีเส้นขนขึ้น เช่น ต้นแขน ต้นขา ลำตัว สะโพก รักแร้ บางรายพบได้ที่แก้ม
 

ลักษณะของขนคุด

ลักษณะที่พบจะเป็นตุ่มนูนแข็ง (Keratotic papules) กระจายตามรูขุมขน (Hair follicles) มักพบรอยแดงๆ ล้อมรอบตุ่มเหล่านั้น หรือพบตุ่มแดงเล็กๆตามรูขุมขน ผิวบริเวณนี้ส่วนใหญ่จะแห้งกร้าน หยาบ บางรายมีอาการคันร่วมด้วย และมีอาการมากในช่วงฤดูร้อนหรือฤดูหนาวที่มีความชื้นในอากาศต่ำ เพราะส่งผลให้ผิวแห้งมากขึ้น คันมากขึ้น
 

สาเหตุของการเกิดขนคุด

เกิดจากการสะสมของเคราติน ซึ่งเป็นโปรตีนชนิดหนึ่งที่ถูกสร้างขึ้นเพื่อป้องกันการติดเชื้อในร่างกาย การมีเคราตินผลิตออกมามากเกินไปจึงทำให้เกิดการอุดตันบริเวณรูขุมขน ทำให้เส้นขนไม่สามารถงอกขึ้นมาได้ตามปกติ กลายเป็นเส้นขนที่ฝังอยู่ในผิวหนัง และเกิดจากการมีผิวแห้ง ผิวภูมิแพ้ (Atopic skin) โรคผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง พันธุ์กรรมก็เป็นปัจจัยหนึ่งที่เกี่ยวข้อง
 

วิธีการรักษาขนคุด

1. ใช้ผลิตภัณฑ์ เช่น Atop KP ครีมบำรุงผิวสูตรเฉพาะ ที่ช่วยบำรุงผิว เพิ่มความชุ่มชื้น ลดอาการขนคุด อาการผิวแห้งคันสำหรับผิวภูมิแพ้ 
2. ใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของ AHA, BHA หรือ กรดซาลิไซลิก เพื่อลดการอุดตันของรูขุมขน สลายขนคุด ช่วยเรื่องการผลัดเซลล์ผิว ลดการสะสมเคราตินในผิวหนัง อาการขนคุดก็จะค่อยๆ หายไป 
3. ใช้วิตามินเอกลุ่มอนุพันธุ์กรดวิตามินเอ (Retinoic Acid) ที่ใช้ในการรักษาสิว ยากลุ่มนี้จะมีส่วนช่วยกระตุ้นให้เกิดการผลัดเซลล์ผิวใหม่ ช่วยกระตุ้นการสร้างคอลลาเจนของผิวได้ดี จึงทำให้ขนคุดหายได้
4. การใช้เลเซอร์กำจัดขน เป็นวิธีที่สามารถแก้ปัญหาขนคุดได้อย่างตรงจุด เพราะเป็นการกำจัดเส้นขน ตัดวงจรการเกิดขน ซึ่งทำให้เส้นขนหลุดออกมาเองโดยไม่ต้องถอนออก 

 

วิธีป้องกันการเกิดขนคุด

• บำรุงผิวด้วยมอยส์เจอร์ไรเซอร์เป็นประจำ เพื่อป้องกันไม่ให้ผิวแห้ง ซึ่งเป็นสาเหตุหนึ่งของการเกิดขนคุด
• หลีกเลี่ยงผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของน้ำมัน เพราะก่อให้เกิดการอุดตันของรูขุมขนได้ง่าย
• เลือกวิธีกำจัดขนที่เหมาะสมโดยการหลีกเลี่ยงการโกน ถอน หรือแว็กซ์ขนรักแร้ เพราะเป็นวิธีที่ทำร้ายผิว
• ทำความสะอาดผิวให้สะอาดเพื่อป้องกันการอุดตันในรูขุมขน
• สำหรับผู้ที่เป็น Atopic Skin หรือผิวภูมิแพ้ และมีปัญหาขนคุด แนะนำให้ใช้ผลิตภัณฑ์ เช่น Atop KP ครีมบำรุงผิวสูตรเฉพาะที่ช่วยบำรุงผิว เพิ่มความชุ่มชื้น ลดอาการขนคุด อาการผิวแห้งคันสำหรับผิวภูมิแพ้

 

ปัจจัยอื่นที่มีความสัมพันธ์กับโรคขนคุด

• จะพบขนคุดได้มากขึ้นในคนไข้ Atopic Dermatitle (โรคผิวหนังชนิดหนึ่งที่มีความสัมพันธ์กับโรคภูมิแพ้)
• จะพบขนคุดได้บ่อยในคนไข้ Icthyosis Vulgaris (โรคผิวหนังชนิดหนึ่งที่มีความผิดปกติของการ สร้างเคอราติน และมีผิวแห้งเป็นสะเก็ด)
• ในคนไข้โรคศีรษะล้านชนิด Scarring Alopecla จะพบร่วมกับขนคุดได้
• ครีมเคลือบผิว
• ยาในกลุ่ม Keratolytics เช่น Salicylic Acid, Alpha-hydroxy Acids, Propelene Glycol

โรคนี้มักจะเรื้อรัง โดยเฉพาะโรคขนคุดที่มีความสัมพันธ์กับโรค Icthyosis Vulgaris ส่วนในเด็กที่พบขนคุดบริเวณแก้ม มักจะหายเมื่อโตขึ้น ยังไม่มีวิธีป้องกันใดที่ได้ผลแน่นอน แต่ควรจะตรวจวินิจฉัยและดูแลรักษาโรคที่มีความสัมพันธ์ร่วมกับขนคุด ที่กล่าวไปเบื้องต้น เพื่อรักษาโรคต่างๆ ดังกล่าวร่วมด้วย ไม่มีภาวะแทรกซ้อน